Volgens de Vijfde Assessment van het IPCC zijn de veranderingen in het klimaat van de afgelopen decennia ondubbelzinnig en zullen ze zich in de 21e eeuw voortzetten[1]. De gemiddelde luchttemperatuur is in de 20e eeuw met ongeveer 1°C gestegen[2]. Voor de regio Bordeaux ligt de reeds waargenomen stijging eerder in de orde van 1,5°C[3]. De meeste klimaatmodellen zijn het erover eens om tegen 2050 een minimale extra stijging van tussen de 0,3 en 0,7°C te voorspellen, ongeacht de scenario’s[4]. Deze stijging zou tegen het einde van de 21e eeuw tussen de 1,7 en 4,8°C moeten liggen, afhankelijk van de scenario’s[5].
Gevolgen voor emblematische Bordeaux-druivensoorten
Als gevolg hiervan zou de Merlot-druivensoort in Bordeaux tegen het einde van de 21e eeuw een vooruitgang in de bloeidatum en de oogstdatum van ongeveer 40 dagen moeten ervaren[6]. Door deze vroegere rijping midden in de zomer zou de minimumtemperatuur tijdens deze sleutelperiode in de ontwikkeling van de kwaliteit van de druiven met 4 tot 6°C worden verhoogd [7], waardoor de impact van de opwarming van de aarde wordt versterkt[8]. Als zodanig zullen aanpassingen nodig zijn op het gebied van oenologische technieken (de-alcoholisatie door omgekeerde osmose, pH-beheer, enz.) om rekening te houden met de vroegere oogstdata, het hogere potentiële alcoholgehalte[9]en het hogere potentiële suikergehalte van de geoogste druiven[10], die op hun beurt de sensorische kenmerken van afgewerkte wijnen kunnen beïnvloeden[11].
Anticiperen op meteorologische veranderingen
Ondanks een veel grotere mate van onzekerheid dan voor temperaturen, zou de neerslag worden beïnvloed door een grotere variabiliteit tussen regio's en tussen seizoenen[12]. Bovendien zou, gezien de temperatuurstijging, ook de vraag naar verdamping moeten toenemen[13], wat tot gevolg zou hebben dat de waterbehoeften van levende wezens zouden toenemen[14], vooral gewassen, en daarmee het risico van schaarste aan watervoorraden[15].
Simulaties uitgevoerd door Météo France met betrekking tot het aantal dagen zonder regen (<1 mm) voorspellen voor de regio Bordeaux een toename van 8 tot 15 extra regendagen tegen het einde van de 21e eeuw vergeleken met de situatie in de jaren negentig[16]. Bovendien zou de zeespiegel met 0,5 tot 1 meter kunnen stijgen[17].
Deskundigen zijn het er unaniem over eens dat tussen nu en 2050 vooral de jaarlijkse variabiliteit van het klimaat en het optreden van extreme gebeurtenissen (bijvoorbeeld recente bosbranden in de regio als gevolg van buitensporige droogte) het meest opvallend zullen zijn, ongeacht de omstandigheden. ruimtelijke schaal bekeken[18].
Mogelijke effecten van waterstress op de wijngaarden van Bordeaux
Een ander verwacht probleem houdt verband met de toename van de wereldbevolking, die wereldwijd waterstress zal veroorzaken[19] en lokale ecologische, demografische, economische, sociale en geostrategische problemen veroorzaken voor de komende decennia[20]. Wat de wijnbouw betreft, concludeerden recente studies dat er een aanzienlijk risico bestaat op erosie van het wijnbouwpotentieel in Frankrijk (en in de regio Bordeaux), waarbij de beschikbaarheid van water een bepalende factor is na de stijging van de temperatuur tijdens de rijping.[21]. Verschillende simulaties voorspellen ook een duidelijke daling in de terugkeer van water naar diepe aquifers en rivieren in de komende decennia[22], wat gevolgen zal hebben voor de beschikbaarheid van drinkwater en de irrigatie van gewassen[23].
Opwarming van de aarde en Bordeaux-wijnen in 2050
Wat de gevolgen voor de wijngaarden van de regio Bordeaux betreft, is de opwarming van de aarde zorgwekkend. Verschillende wetenschappelijke studies doen ons in 2050 vrezen voor het ergste: één op de twee wijnhuizen zou potentieel bedreigd worden[24]. De Landbouwkamer van de Gironde biedt wijnbouwers nu al de mogelijkheid om hun gewassen te diversifiëren (bijvoorbeeld met olijfbomen).[25]) en inkomstenbronnen (ontwikkeling van het wijntoerisme-aanbod[26]). Deze diversificatie-inspanningen zijn gericht op het bestrijden van de variabiliteit (kwalitatief en kwantitatief) die de komende decennia van de oogst wordt verwacht als gevolg van de klimaatverandering.[27].
1/ Resistente druivenrassen die onlangs zijn toegelaten in Bordeaux
Als reactie op deze voortdurende verandering hebben de appellations Bordeaux en Bordeaux Supérieur in juni 2019 het gebruik van zeven nieuwe ziekte- en hittebestendige druivensoorten goedgekeurd.[28] (Marselan, Touriga Nacional, Castets, Arinarnoa, Alvarinho, Petit Manseng en Liliorila)[29].
Tegelijkertijd heeft het INAO-instituut toestemming gegeven voor de introductie in de regio Bordeaux van bepaalde Franse en buitenlandse druivensoorten (oud of 'nieuw') binnen de limiet van 10% van een fles[30] (deze maatregel wordt door de INAO ook wel 'VIFA', “Variétés d'Intérêt à Fin d'Adaptation” genoemd[31]). Dit initiatief heeft tot doel experimenten te vergemakkelijken[32]. Het maakte het ook mogelijk om een dynamiek van leren en aanpassing op gang te brengen met het oog op het anticiperen op toekomstige klimaatverandering[33].
Ook door UMR EGFV worden talloze onderzoeken naar onderstammen uitgevoerd[34] om hun impact op de aanpassing aan droogte en klimaatverandering te bestuderen[35].
2/ Andere gevolgen van klimaatverandering
Gezien de klimaatverandering wordt verwacht dat de twee soorten meeldauw vaker zullen voorkomen als gevolg van de vervroegde bloeidata[36]. Als reactie daarop heeft het INRA besloten de werkzaamheden van INRA voort te zetten Boeket (Montpellier) en Doazan (Bordeaux) dankzij het INRA-ResDur-programma[37] gericht op de selectie en kruising van verschillende druivenrassen om nieuwe rassen te creëren die resistenter zijn en aangepast zijn aan de komende klimaatveranderingen, vooral in de regio Bordeaux[38].
Wat de impact op de kwaliteit van druiven betreft, worden er momenteel onderzoeken uitgevoerd in het laboratorium voor wijnstokfysiologie van de ISVV (UMR EGFV) om het effect van deze klimatologische veranderingen op de fysiologie en samenstelling van de bessen beter te begrijpen.[39]. Er zijn ook verwachte gevolgen voor aromatische precursoren[40]. Er wordt inderdaad een sterke impact van de opwarming van de aarde verwacht op het aromatische profiel van Bordeaux-wijnen[41], met meer uitgesproken aroma's en aromatische profielen die waarschijnlijk dichter bij sommige wijnen uit de Nieuwe Wereld liggen[42] (bijvoorbeeld Sauvignon Blanc uit Nieuw-Zeeland[43]).
De impact van de mondialisering
Bovendien heeft een van de belangrijkste veranderingen die worden verwacht voor wijnen uit de Bordeaux-regio te maken met zakelijke redenen. Gezien de mondialisering en de toegenomen concurrentie van wijnen uit de Nieuwe Wereld zullen Bordeaux-wijnen gedwongen worden zich snel aan te passen aan de vraag op de wereldmarkt.[44] (vooral in landen als Brazilië, Rusland, India en China), met het risico dat concurrenten opkomen en sterker worden[45].
Daarom zullen lokale producenten regelmatig aandacht moeten besteden aan de evolutie van de behoeften van hun klanten om hun wijnen aan te passen aan markttrends[46].
Het distributiesysteem voor Bordeaux-wijnen wordt beveiligd via de marktplaats “Place de Bordeaux”: 90% van hun wijnproductie wordt verkocht aan 'négociants' (wijnhandelaren). Een financieel presterend wijndomein vereist echter een bepaalde kritische omvang[47] (met geïnduceerde vaste kosten), dus dit bedrijfsmodel kan lastig worden wanneer de productiekosten stijgen of wanneer de oogstvariabiliteit toeneemt[48]. Er moet ook worden opgemerkt dat dit probleem zelfs nog zorgwekkender is als het gaat om kleine familiewijnhuizen[49].
Om de mondiale concurrentie te overleven[50], de daling van de wijnconsumptie wereldwijd[51]en het risico van oogstvariabiliteit[52]zullen producenten uit Bordeaux een winstgevende 'ladder branding'-strategie moeten ontwikkelen[53]. Hun 'Eerste Wijnen' zullen hun beste kwaliteit en best geprijsde producten vertegenwoordigen, terwijl hun tweede en derde wijnen extra inkomstenbronnen en mogelijkheden zullen bieden om nieuwe producten te ontwikkelen om aan de vraag van de klant te voldoen en te innoveren.[54].
Toename van de vraag naar biologische en biodynamische wijnen
Een andere evolutie die ik zie in Bordeaux-wijnen is de opkomst van de vraag naar nichemarktwijnen zoals biodynamische en natuurlijke wijnen. Een voordeel van dit soort nichemarkten is dat consumenten doorgaans een grotere betalingsbereidheid bieden[55]. Gezien de 'doelstelling voor 2030' zal deze stijging een geweldige kans betekenen voor Bordeaux-wijnen, omdat zij een voorsprong zullen hebben op andere wijnregio's in Frankrijk en de rest van de wereld.
Buitenlandse investeringen in Bordeaux
De laatste verandering die ik verwacht met betrekking tot Bordeaux-wijnen is de toename van de overnames van Bordeaux-wijnmakerijen door buitenlandse investeerders (Foreign Direct Investments).[56]). Zoals gezegd zal de klimaatverandering variabiliteit in de kasstromen genereren en strijd creëren voor financieel zwakke wijnmakerijen, wat kansen zal creëren voor buitenlandse overnames en concentratie in de sector om sterkere bedrijven te creëren.[57].
Volg mij op mijn sociale media
Wijn is een gastronomische schat, misbruik geen alcohol!
Niets van deze inhoud is gesponsord
Ik heb geen geschenken of gratis monsters ontvangen die verband kunnen houden met dit artikel
Referenties
[1] "Vijfde Evaluatierapport – IPCC".
[2] "Vijfde Evaluatierapport – IPCC".
[3] Drappier et al., "Verband tussen wijnsamenstelling en temperatuur: impact op de typiciteit van Bordeaux-wijn in de context van de opwarming van de aarde".
[4] "Vijfde Evaluatierapport – IPCC".
[5] "Vijfde Evaluatierapport – IPCC".
[6] Ollat et al., "La viticulture en Gironde et le changement climatique: perspectives et travaux de recherches".
[7] Ollat, Touzard, et van Leeuwen, "Invloeden en aanpassingen aan klimaatverandering: nieuwe uitdagingen voor de wijnindustrie".
[8] Pieri, Lebon, et Brisson, "De impact van klimaatverandering op Franse wijngaarden zoals voorspeld door modellen".
[9] Gutiérrez-Gamboa, Zheng, et de Toda, "Huidige wijnbouwtechnieken om de effecten van de opwarming van de aarde op de kwaliteit van druiven en wijn te verzachten: een uitgebreid overzicht".
[10] Gutiérrez-Gamboa, Zheng, en de Toda.
[11] Gil et al., "Invloed van gedeeltelijke dealcoholisatie door omgekeerde osmose op de samenstelling en sensorische kenmerken van rode wijn".
[12] "Vijfde Evaluatierapport – IPCC".
[13] Gifford, Roderick, et Farquhar, «De vraag naar verdamping: neemt deze toe met de opwarming van de aarde? »
[14] Vicente-Serrano et al., "Het ontrafelen van de invloed van de atmosferische verdampingsvraag op droogte en de reactie ervan op klimaatverandering".
[15] Şen, "De bedreiging van de opwarming van de aarde voor watervoorraden en milieu: een overzicht".
[16] Blanchard et al., "Typologie van droogtes boven Frankrijk en hulpmiddelen voor het schatten van de watervoorraden die bij Météo-France worden gebruikt".
[17] Le Treut, Les impacts du changement climatique in Aquitaine.
[18] "Vijfde Evaluatierapport – IPCC".
[19] Arnell, “Klimaatverandering en mondiale watervoorraden”.
[20] Vorosmarty et al., "Wereldwijde watervoorraden: kwetsbaarheid door klimaatverandering en bevolkingsgroei".
[21] Ollat, Touzard, et van Leeuwen, "Invloeden en aanpassingen aan klimaatverandering: nieuwe uitdagingen voor de wijnindustrie".
[22] Dokulil, “Impact van de opwarming van het klimaat op de Europese binnenwateren”.
[23] Haddeland et al., "Wereldwijde watervoorraden beïnvloed door menselijk ingrijpen en klimaatverandering".
[24] Ugaglia, Giraud-Heraud, et Surry, "Aanpassingsstrategieën van de wijnmakers uit Bordeaux om de klimaatverandering het hoofd te bieden".
[25] «Bordelais».
[26] « Gaat het vervolg van de wijnwijn uit Bordeaux door met een klimaatherstel op +4 °C? »
[27] Ashenfelter et Storchmann, "De economie van wijn, het weer en de klimaatverandering".
[28] « Bordeaux anticipe op het klimaatklimaat met nieuwe cépages ».
[29] Bayar, «De regio van Bordeaux».
[30] Montaigne, Coelho, et Zadmehran, "Een uitgebreid economisch onderzoek en vooruitzichten op innovatie in nieuwe wijnstokvariëteiten die te maken hebben met de opwarming van de aarde en schimmelziekten".
[31] Actimage, "De variaties in de aanpassing zijn een anticipatieprocedure voor de ODG-viticoles die goed zijn".
[32] Doncieux et al., "Agrobiodiversiteitsdynamiek in een Franse wijnbouwregio".
[33] « Wijnbouw en klimaatverbetering: le pari de la flexibilité du droit – Archive ouverte HAL ».
[34] Dai et al., "Ecofysiologische, genetische en moleculaire oorzaken van variatie in het gewicht en de samenstelling van druivenbessen".
[35] Marguerit, "Determinisme van het antwoord op het tekort aan hydratatie van de transpiratie en de croissance, induites par le porte-greffe, chez la vigne".
[36] Caubel et al., "Generieke responsfuncties om klimaatgebaseerde processen te simuleren in modellen voor de ontwikkeling van door de lucht verspreide schimmelgewaspathogenen".
[37] Schneider et al., “INRA-ResDur”.
[38] Wiedemann-Merdinoglu et al., "INRA-RESDUR: Een Frans wijnveredelingsprogramma voor duurzame resistentie tegen valse en echte meeldauw".
[39] Rienth et al., "Wijzigingen van de samenstelling van druivenbessen veroorzaakt door de belangrijkste virale en schimmelpathogenen in een scenario van klimaatverandering".
[40] Pons et al., «Wat is de verwachte impact van klimaatverandering op wijnaromaverbindingen en hun voorlopers in druiven? »
[41] Pieri, Lebon, et Brisson, "De impact van klimaatverandering op Franse wijngaarden zoals voorspeld door modellen".
[42] Van Leeuwen et al., "Een update over de impact van klimaatverandering in de wijnbouw en mogelijke aanpassingen".
[43] Allamy, Darriet, et Pons, "Hoe klimaatverandering de smaak van rode Merlot- en Cabernet Sauvignon-wijnen uit Bordeaux kan veranderen".
[44] Galbreath et al., "De impact van klimaatverandering op bedrijfsaanpassing".
[45] Galbreath, « Samenwerken of concurreren? »
[46] Jones et Webb, "Klimaatverandering, wijnbouw en wijn".
[47] Dressler en Paunovic, "Niet alle wijnbedrijven zijn hetzelfde".
[48] Ferrer et Villanueva, "Een managementonderzoek om wijnbedrijfsmodellen te bespreken".
[49] Browne, Balan, et Lindsay, "De bedrijfsmodellen van kleine familiewijnhuizen".
[50] Galati et al., "Veranderingen in het concurrentievermogen van de internationale wijnmarkt".
[51] Ohana-Levi en Netzer, "Langetermijntrends van de mondiale wijnmarkt".
[52] Jones et Davis, "Klimaatinvloeden op de fenologie van druivenranken, de druivensamenstelling en de wijnproductie en -kwaliteit voor Bordeaux, Frankrijk".
[53] Resnick, "Wijn en branding".
[54] Resnick.
[55] Galati et al., "Consumenten van natuurlijke wijn en interesse in etiketinformatie".
[56] Ponty, Rigaudeau, et Costargent, "De bescherming van buitenlandse investeringen in de wijnsector".
[57] Curran et Thorpe, "Chinese buitenlandse investeringen in de wijnproductie".
Bibliografie
Actbeeld. « Les variétés d'intérêt à fin d'adaptation, une procédure d'anticipation pour les ODG viticoles qui le souhaitent », 7 mei 2021. https://www.inao.gouv.fr/Nos-actualites/Les-varietes- d-interet-a-fin-d-adaptation-une-procedure-d-anticipation-pour-les-ODG-viticoles-qui-le-souhaitent. (laatste websiteconsultatie = 3 juli 2023)
Allamy, Lucile, Philippe Darriet en Alexandre Pons. « Hoe klimaatverandering de smaak van rode Merlot- en Cabernet Sauvignon-wijnen uit Bordeaux kan veranderen », 10-14, 2016.
Arnell, Nigel W. «Klimaatverandering en mondiale watervoorraden». Mondiale veranderingen in het milieu 9 (1999): S31-49.
Ashenfelter, Orley en Karl Storchmann. "De economie van wijn, het weer en de klimaatverandering". Herziening van milieueconomie en -beleid, 2016.
Bayar, Stephanie. «De regio van Bordeaux». Wijnzakendagboek, 2020, 1-3.
Blanchard, M, L Franchistéguy, F Habets, E Martin, en J Noilhan. "Typologie van droogtes boven Frankrijk en hulpmiddelen voor het schatten van de watervoorraden die bij Météo-France worden gebruikt". Ds. Fr. Geotech, S. d., 120‑21.
Browne, Michael, Peter Balan en Noel Lindsay. "De bedrijfsmodellen van kleine familiewijnhuizen". Tijdschrift voor beheer van familiebedrijven 11, nO 2 (1 januari 2020): 223‑37. https://doi.org/10.1108/JFBM-10-2019-0071.
Caubel, J., M. Launay, C. Lannou, en N. Brisson. "Generieke responsfuncties om op het klimaat gebaseerde processen te simuleren in modellen voor de ontwikkeling van ziekteverwekkers van schimmels in de lucht". Ecologische modellering 242 (10 september 2012): 92‑104. https://doi.org/10.1016/j.ecolmodel.2012.05.012.
Curran, L., en Michael Thorpe. "Chinese buitenlandse investeringen in de wijnproductie: een vergelijkende studie van de Bordeaux-regio in Frankrijk en West-Australië". De wijnwaardeketen in China: mondiale dynamiek, marketing en communicatie in de hedendaagse Chinese wijnmarkt, 2016, 209-27. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-100754-9.00013-1.
Dai, Zhan Wu, Nathalie Ollat, Eric Gomès, Stéphane Decroocq, Jean-Pascal Tandonnet, Louis Bordenave, Philippe Pieri, et al. "Ecofysiologische, genetische en moleculaire oorzaken van variatie in het gewicht en de samenstelling van druivenbessen: een overzicht". American Journal of Enologie en wijnbouw 62, nrO 4 (1 december 2011): 413-25. https://doi.org/10.5344/ajev.2011.10116.
Dokulil, Martin T. «Impact van de opwarming van het klimaat op de Europese binnenwateren». Binnenwateren 4, nO 1 (2014): 27-40.
Doncieux, Antoine, Olivier Yobrégat, Scott Prudham, Sophie Caillon en Delphine Renard. "Agrobiodiversiteitsdynamiek in een Franse wijnbouwregio". OENO Eén 56, znO 4 (24 november 2022): 183‑99. https://doi.org/10.20870/oeno-one.2022.56.4.5557.
Drappier, Julie, Cécile Thibon, Amélie Rabot en Laurence Geny-Denis. "Verband tussen wijnsamenstelling en temperatuur: impact op de typiciteit van Bordeaux-wijnen in de context van de opwarming van de aarde". Kritische recensies in de voedingswetenschap en voeding 59, znO 1 (2019): 14-30.
Dressler, Marc en Ivan Paunovic. "Niet alle wijnbedrijven zijn hetzelfde: onderzoek naar de impact van uitbreidingen van het bedrijfsmodel van wijnmakerijen op de omvang van hun kernactiviteiten". Duurzaamheid 13, nrO 18 (janvier 2021): 10117. https://doi.org/10.3390/su131810117.
Ferrer, Juan en Emiliano Villanueva. "Een managementonderzoek om wijnbedrijfsmodellen te bespreken". Internationaal tijdschrift voor wijnbedrijfsonderzoek 33, znO 1 (1 januari 2020): 102‑17. https://doi.org/10.1108/IJWBR-10-2019-0057.
"Vijfde Evaluatierapport – IPCC". Consulté op 30 juni 2023. https://www.ipcc.ch/assessment-report/ar5/ (laatste websiteconsultatie = 3 juli 2023)
Frankrijkinfo. « Bordelais: les viticulteurs, appelés à se diversifier, plantent de l'olivier », 13 februari 2023. https://www.francetvinfo.fr/economie/emploi/metiers/agriculture/bordelais-les-viticulteurs-appeles-a- se-diversifier-plantent-de-l-olivier_5657306.html (laatste websiteconsultatie = 3 juli 2023)
Galati, A., S. Tinervia, M. Crescimanno, en F. Spezia. "Veranderingen in het concurrentievermogen van de internationale wijnmarkt". Internationaal tijdschrift voor globalisering en kleine bedrijven 9, nO 4 (janvier 2017): 277‑93. https://doi.org/10.1504/IJGSB.2017.089901.
Galati, Antonino, Giorgio Schifani, Maria Crescimanno en Giuseppina Migliore. "Consumenten van "natuurlijke wijn" en interesse in etiketinformatie: een analyse van de betalingsbereidheid in een nieuw Italiaans wijnmarktsegment". Tijdschrift voor schonere productie 227 (1 augustus 2019): 405‑13. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.04.219.
Galbreath, Jeremy. « Samenwerken of concurreren? Kijkend naar het probleem van de klimaatverandering in de wijnindustrie ». Internationaal tijdschrift voor wijnbedrijfsonderzoek 27, nrO 3 (1 januari 2015): 220‑38. https://doi.org/10.1108/IJWBR-10-2014-0049.
Galbreath, Jeremy, Daniel Tisch, Mohammed Quaddus en Fazlul Rabbanee. "De impact van klimaatverandering op de aanpassing van bedrijven: het geval van de wijnindustrie". Internationaal tijdschrift voor wijnbedrijfsonderzoek 32, nrO 3 (1 januari 2020): 373‑89. https://doi.org/10.1108/IJWBR-07-2019-0045.
Gifford, Roger M, Michael Roderick en Graham Farquhar. « De vraag naar verdamping: neemt deze toe met de opwarming van de aarde? », 2007.
Gil, M., S. Estévez, N. Kontoudakis, F. Fort, JM Canals, en F. Zamora. "Invloed van gedeeltelijke dealcoholisatie door omgekeerde osmose op de samenstelling en sensorische kenmerken van rode wijn". Europees voedselonderzoek en -technologie 237, znO 4 (1 oktober 2013): 481‑88. https://doi.org/10.1007/s00217-013-2018-6.
Gutiérrez-Gamboa, Gastón, Wei Zheng en Fernando Martínez de Toda. "Huidige wijnbouwtechnieken om de effecten van de opwarming van de aarde op de kwaliteit van druiven en wijn te verzachten: een uitgebreid overzicht". Voedselonderzoek Internationaal 139 (2021): 109946.
Haddeland, Ingjerd, Jens Heinke, Hester Biemans, Stephanie Eisner, Martina Flörke, Naota Hanasaki, Markus Konzmann, Fulco Ludwig, Yoshimitsu Masaki en Jacob Schewe. "Wereldwijde watervoorraden beïnvloed door menselijk ingrijpen en klimaatverandering". Proceedings van de Nationale Academie van Wetenschappen 111, znO 9 (2014): 3251-56.
https://terrahominis.com/. « Bordeaux anticipe op het klimaatklimaat met nieuwe cépages ». Geraadpleegd op 1 juli 2023. https://terrahominis.com/de-nouveaux-cepages-appellation-bordeaux-pour-lutter-contre-le-rechauffement-climatique/ (laatste websiteraadpleging = 3 juli 2023)
Jones, Gregory V., en Leanne B. Webb. "Klimaatverandering, wijnbouw en wijn: uitdagingen en kansen". Tijdschrift voor wijnonderzoek 21, nrO 2‑3 (1 november 2010): 103‑6. https://doi.org/10.1080/09571264.2010.530091.
Jones, Gregory V., en Robert E. Davis. "Klimaatinvloeden op de fenologie van druivenranken, de druivensamenstelling en de wijnproductie en -kwaliteit voor Bordeaux, Frankrijk". American Journal of Enologie en wijnbouw 51, znO 3 (1 januari 2000): 249‑61. https://doi.org/10.5344/ajev.2000.51.3.249.
Le Treut, Herve. Les impacts du changement climatique in Aquitaine. Presses universitaires de Bordeaux, 2013.
Marguerit, Elisa. « Bepaling van het antwoord op het tekort aan hydratatie van de transpiratie en de croissant, induites par le porte-greffe, chez la vigné: benadering van de geïntegreerde kwantitatieve en economische fysiologie ». These de doctorat, Bordeaux 2, 2010. https://www.theses.fr/2010BOR21777.
Montaigne, Etienne, Alfredo Coelho en Samson Zadmehran. "Een uitgebreid economisch onderzoek en vooruitzichten voor innovatie in nieuwe wijnstokvariëteiten die te maken hebben met de opwarming van de aarde en schimmelziekten". Duurzaamheid 13, nrO 23 (2021): 13254.
Ohana-Levi, Noa en Yishai Netzer. "Langetermijntrends van de mondiale wijnmarkt". landbouw 13, nrO 1 (janvier 2023): 224. https://doi.org/10.3390/agriculture13010224.
Ollat, Nathalie, Laure de Resseguier, Cécile Thibon, Adeline Alonso-Ugaglia, Stéphanie Péres, Sophie Tempère, Agnès Destrac, Elisa Marguerit, Alejandro Fuentes en Cornelis van Leeuwen. « La wijnbouw in de Gironde et le changement climatique: perspectieven en travaux de recherches », s. D.
Ollat, Nathalie, Jean-Marc Touzard en Cornelis van Leeuwen. "Effecten en aanpassingen van de klimaatverandering: nieuwe uitdagingen voor de wijnindustrie". Tijdschrift voor wijneconomie 11, nO 1 (2016): 139-49.
Ouest-France.fr. « Gaat het vervolg van de wijnwijn uit Bordeaux door met een klimaatherstel op +4 °C? – Edition du soir Ouest-France – 31/03/2023 », 31 maart 2023. https://www.ouest-france.fr/leditiondusoir/2023-03-31/pourrons-nous-continuer-a-boire-du -vin-de-bordeaux-avec-un-rechauffement-climatique-a-plus4-degrec-02d7ace4-1c88-412c-a5fc-9294a8a7f1df (laatste websiteconsultatie = 3 juli 2023)
Pieri, Philippe, Eric Lebon en Nadine Brisson. « Impact van klimaatverandering op Franse wijngaarden zoals voorspeld door modellen », 29-37, 2010.
Pons, Alexandre, Lucile Allamy, Armin Schüttler, Doris Rauhut, Cécile Thibon en Philippe Darriet. « Wat is de verwachte impact van klimaatverandering op wijnaromaverbindingen en hun voorlopers in druiven? » OENO Eén 51, znO 2 (15 mei 2017): 141‑46. https://doi.org/10.20870/oeno-one.2017.51.2.1868.
Ponty, Laurence, Baptiste Rigaudeau en Jean-Robin Costargent. "De bescherming van buitenlandse investeringen in de wijnsector". In Wijnwetgeving en -beleid, 274‑308. Brill Nijhoff, 2020. https://doi.org/10.1163/9789004438316_011.
Resnick, Evelyne. « Wijn en branding ». In Wijnmerken: successtrategieën voor nieuwe markten, nieuwe consumenten en nieuwe trends, redactie van Evelyne Resnick, 156‑75. Londen: Palgrave Macmillan VK, 2008. https://doi.org/10.1057/9780230583733_8.
Rienth, Markus, Nicolas Vigneron, Robert P. Walker, Simone Diego Castellarin, Crystal Sweetman, Crista A. Burbidge, Claudio Bonghi, Franco Famiani en Philippe Darriet. "Wijzigingen van de samenstelling van druivenbessen veroorzaakt door de belangrijkste virale en schimmelpathogenen in een scenario van klimaatverandering". Grenzen in de plantenwetenschappen 12 (2021). https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpls.2021.717223.
Schneider, C., C. Onimus, E. Prado, V. Dumas, S. Wiedemann-Merdinoglu, MA Dorne, MC Lacombe, et al. « INRA-ResDur: het Franse wijnveredelingsprogramma voor duurzame resistentie tegen valse en echte meeldauw ». Acta Horticulturee, NO 1248 (aut 2019): 207‑14. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2019.1248.30.
Şen, Zekai. "De bedreiging van de opwarming van de aarde voor watervoorraden en milieu: een overzicht". Milieu-geologie 57 (2009): 321-29.
Ugaglia, Adeline A, Eric Giraud-Heraud en Y Surry. «Aanpassingsstrategieën van de wijnmakers uit Bordeaux om de klimaatverandering het hoofd te bieden», 152-p, 2016.
Van Leeuwen, Cornelis, Agnès Destrac-Irvine, Matthieu Dubernet, Eric Duchêne, Mark Gowdy, Elisa Marguerit, Philippe Pieri, Amber Parker, Laure De Resseguier en Nathalie Ollat. « Een update over de impact van klimaatverandering in de wijnbouw en mogelijke aanpassingen ». Agronomie 9, nO 9 (2019): 514.
Vicente-Serrano, Sergio M, Tim R McVicar, Diego G Miralles, Yuting Yang en Miquel Tomas-Burguera. "Het ontrafelen van de invloed van de atmosferische verdampingsvraag op droogte en de reactie ervan op klimaatverandering". Wiley Interdisciplinaire beoordelingen: klimaatverandering 11, nO 2 (2020): e632.
« Wijnbouw en klimaatverbetering: le pari de la flexibilité du droit – Archive ouverte HAL ». Geraadpleegd op 1 juli 2023. https://hal.science/hal-03705551/.
Vorosmarty, Charles J, Pamela Green, Joseph Salisbury en Richard B Lammers. "Wereldwijde watervoorraden: kwetsbaarheid door klimaatverandering en bevolkingsgroei". wetenschap 289, znO 5477 (2000): 284-88.
Wiedemann-Merdinoglu, S, E Prado, V Dumas, MA Dorne, MC Lacombe, C Onimus, MC Piron, A Umar-Faruk, E Duchene, en P Mestre. « INRA-RESDUR: Een Frans wijnveredelingsprogramma voor duurzame resistentie tegen valse en echte meeldauw ». wetenschappelijk Comite, 2017, 5.
NL 
EN 
FR 
IT 
ES 
PT 
DE 
JA 
ZH 
KO 
HI 
TH 
VI 
PL 
EL 
RO 
HU 
CS 
SK 
UK 
SV 
FI 
NB 
DA 
LT 
ET 
LV 
BG 
SL 
TR 
ID 
TL 
MS 
KM